حجت الاسلام والمسلمین شفیعی نیا طی سلسله یادداشت هایی به بررسی اسباب اختلاف میان مسلمانان پرداخته است که مشروح آن به تناوب در اختیار مخاطبین قرار می گیرد :
یکی از سخت ترین کارها قضاوت کردن میان دو طرف است، و حساس تر از آن قضاوت کردن میان خود و دیگری است؛ که در اسلام به آن اهتمام ویژهای شده است. پیامبر (صلی الله علیه و آله) به امیر المؤمنین (علیه السلام) فرمودند: «إذا تَقَاضَا اِلَيکَ رَجُلاَنِ فَلاَتَقضِ لِلأوَّلِ حَتَّی تَسمَعَ مِنَ الآخَرِ».[۱] وقتی دو نفر برای قضاوت به تو مراجعه کردند، برای هیچ کدام قضاوت نکن تا سخن دیگری را هم بشنوی.
امام صادق (علیه السلام) از پیامبر (صلّی الله علیه و آله) نقل فرمودند: «مَن دَفَعَ مُؤمِناً دَفعَةً لِيُذِلَّهُ بِهَا؛ اَو لَطَمَهُ لَطمَةً؛ أو أتَی إلِيهِ أمراً يَکرَهُهُ، لَعَنَتهُ المَلائکَةُ حَتَّی يُرضِيَهُ مِن حَقِّهِ، وَيَتُوبَ وَيَستَغفِرَ. فَايّاکُم وَالعَجَلَةَ إلی أحَدٍ، فَلَعَلَّهُ مُؤمِنٌ وَأنتُم لاتَعلَمُونَ. وَعَلِيکُم بِالأنَاةِ، وَالتَّسَرُّعُ مِن سِلاَحِ الشَّيطَانِ، وَما مِن شَیءٍ أحَبُّ إلی اللهِ مِنَ الأنَاةِ وَالِّلينِ».[۲] هرکس مؤمنی را ناگهانی هل دهد تا که بلغزد، یا به او ضربهای وارد کند، یا آنچه که او را ناراحت میسازد انجام دهد؛ ملائکه او را لعنت مینمایند تا زمانیکه آن مؤمن رضایت دهد و آن شخص خطاکار توبه و استغفار نماید. پس پرهیز کنید از اینکه نسبت به کسی عجله کنید؛ شاید که او مؤمنی باشد و شما نمی دانید. و بر شما باد به حوصله و صبر، زیرا که عجله اسلحه شیطان است. و هیچ چیزی در پیشگاه خداوند از حوصله و نرمخویی دوست داشتنی تر نیست.
منابع اسلامی از پیامبر (صلى الله عليه وآله) نقل می کنند: «الأناةُ مِنَ اللهِ، وَالعَجَلَةُ مِنَ الشَّيطَانِ»؛[۳] با حوصله بودن از ناحیه خداوند است؛ و عجله از شیطان است. امام باقر (علیه السلام) از پیامبر (صلى الله عليه و آله) روایت کرد: «إنَّمَا أهلَكَ النَّاسَ العَجَلَةُ وَلَو أنَّ النَّاسَ تَثَبَّتُوا لَم يُهلَك أحَدٌ»؛[۴] عجله مردم را نابود کرده است؛ و اگر حوصله می کردند هیچ کس هلاک نمی شد. امام صادق (عليه السلام) نیز فرمودند: «مَعَ التَثَبُّتِ تَكُونُ السَّلامَةُ، وَمَعَ العَجَلَةِ تَكُونُ النَّدامَةُ»؛[۵] سلامتی نتیجه حوصله کردن است؛ و پشیمانی نتیجه عجله کردن است.
قرآن می فرماید: «وَ أَنزَلْنَا إِلَيْكَ الْكِتَابَ بِالْحَقِّ مُصَدِّقًا لِّمَا بَينَ يَدَيْهِ مِنَ الْكِتَابِ وَ مُهَيْمِنًا عَلَيْهِ فَاحْكُم بَيْنَهُم بِمَا أَنزَلَ اللَّهُ وَ لَا تَتَّبِعْ أَهْوَاءَهُمْ عَمَّا جَاءَكَ مِنَ الْحَقِّ لِكلٍّ جَعَلْنَا مِنكُمْ شِرعَةً وَ مِنْهَاجًا وَ لَوْ شَاءَ اللَّهُ لَجَعَلَكُمْ أُمَّةً وَاحِدَةً وَ لَكِن لِّيَبْلُوَكُمْ فىِ مَا ءَاتَئكُمْ فَاسْتَبِقُواْ الْخَيرَاتِ إِلىَ اللَّهِ مَرْجِعُكُمْ جَمِيعًا فَيُنَبِّئُكُم بِمَا كُنتُمْ فِيهِ تخْتَلِفُونَ»؛[۶] و اين كتاب را به راستى بر تو نازل كرديم تصديقكننده و حاكم بر كتابهايى است كه پيش از آن بودهاند. پس بر وفق آنچه خدا نازل كرده است در ميانشان حكم كن و از پى خواهشهاشان مرو تا آنچه را از حق بر تو نازل شده است واگذارى. براى هر گروهى از شما شريعت و روشى نهاديم. و اگر خدا مىخواست همه شما را يك امت مىساخت. ولى خواست در آنچه به شما ارزانى داشته است بيازمايدتان. پس در خيرات بر يكديگر پيشى گيريد. همگى بازگشتتان به خداست تا از آنچه در آن اختلاف مىكرديد آگاهتان سازد.
[۱]. من لایحضره الفقیه:۳/۱۳/ح۳۲۳۸.
[۲]. علل الشرائع: ۲/۵۲۳؛ مستدرک سفینة البحار، شیخ علی نمازی شاهرودی:۱/۲۴۱.
[۳]. محاسن: ۱/۲۱۵؛ تحف العقول: ۴۳؛ سنن ترمذی: ۳/ ۲۴۸؛ تحفه الاحوزی: ۶/ ۱۲۹؛ المعجم الکبیر: ۶/۱۲۲.
[۴] . محاسن: ۱/۲۱۵.
[۵] . خصال: ۱۰۰.
[۶] . مائده: ۴۸.
