سید محمد باقر برقعی مدرس در رشته ی مترجمی زبان انگلیسی در مقطع کارشناسی و در رشته ی زبان شناسی در مقطع کارشناسی ارشد و دکتری تحصیل کرده و از سال ۱۳۸۹ به تدریس در مقاطع مختلف در دانشگاه پرداخته است. از وی تاکنون کتابها و مقالات مختلف ترجمه شده و یا تالیفی در حوزه های زبان، زبان شناسی، نشانه شناسی، ترجمه و مطالعات دینی و قرآنی به زبانهای مختلف به چاپ رسیده است. عمده ی پژوهش های زبان شناختی وی بر روی زبان های انگلیسی، عربی و فارسی متمرکز گردیده است. او اکنون قائم مقام سردبیر و مدیر تحریریه مجلات علمی قرآن و مطالعات زبان شناختی زیر نظر دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم و مجله ی علمی ترویجی رساله التقریب زیر نظر مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی است .
سایت پژوهشگاه مطالعات تقریبی درباره ی از سرگیری چاپ مجله ی علمی ترویجی رساله التقریب گفتگویی را با سید محمد باقر برقعی مدرس انجام داده است که در ادامه می خوانیم:
* مجله ی رساله التقریب از چه سالی شروع به کار کرده است و از ابتدا تا کنون چه مسیری را طی کرده است؟
– مجله ی رساله التقریب از سال ۱۳۷۱ هجری شمسی مقارن با ۱۴۱۳ هجری قمری آغاز به کار کرده است و مجله ای ریشه دار و اصیل محسوب می شود. به واقع این مجله مهمترین مطبوعه ی علمی است که در حوزه ی وحدت و تقریب مذاهب اسلامی در سطح بین المللی منتشر می گردد. تاریخچه ی این مجله به تاریخ تاسیس مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی پیوند خورده است و در تمام جهان اسلام شناخته شده و تثبیت شده است. به حمدالله در طول این سالیان آثار ارزشمندی از دانشمندان برجسته ی جهان اسلام و شخصیتهای تقریبی از کشورهای مختلف در این مجله به چاپ رسیده و در تمام جهان اسلام نشر یافته است. تا پیش از آغاز دوره جدید چاپ مجله ۹۲ شماره منتشر گردیده بود که شامل آثاری از سرتاسر پهنه ی جهان اسلام بود.
* مجله رساله التقریب در طول این سالها چه اهداف کلانی را دنبال می کرده و با توجه به تحولات سالهای اخیر در جهان اسلام، آیا این اهداف در حال حاضر متفاوت از گذشته پیگیری می شود؟
– اهداف اصلی و کلان مجله ی رساله التقریب از دیرباز بر محورهای کلیدی استوار است که می توان از میان آنها به شناخت و گسترش ارتباط پیروان مذاهب مختلف اسلامی، رفع سوء تفاهمات میان مذاهب اسلامی، تقریب آراء و دیدگاهها، بازیابی هویت مشترک اسلامی و به طور کلی همگرایی اسلامی اشاره کرد. به نظرم این اهداف کلان در حال حاضر با توجه به شرایط و تحولات جاری در جهان به طور عام و جهان اسلام به طور خاص به شکلی متفاوت پیگیری می شود. به عنوان مثال یکی از اندیشه هایی که در حال حاضر به جد دنبال می شود ایده ی دیپلماسی علمی است که مجله ی رساله التقریب می تواند یکی از بسترها برای تحقق این امر باشد. به علاوه این مجله می تواند بستری مناسب برای شناسایی استعدادهای علمی تقریبی باشد. یکی از ایده هایی که ما پیگیر آن هستیم این است که بتوانیم از طریق این بستر، زمینه های مناسب را برای تبادل نظر و ارتباطات علمی ملی و بین المللی میان اندیشمندان تقریبی معاصر فراهم سازیم. هدف دیگری که دنبال می شود استفاده و بهره گیری از روش شناسی علمی و مطالعاتی مدرن در حوزه ی مطالعات تقریبی است که این امر خود می تواند به گسترش بیش از پیش مطالعات تقریبی در فضای آکادمیک منجر شود. لذا دور جدید انتشار مجله با رویکرد علمی پژوهشی صورت می پذیرد و فرمت مقالات به سمت مقالات روشمند علمی و پژوهشی پیش رفته است.
* بعد از وقفه ای که در چاپ رساله التقریب ایجاد شد حالا شاهد چاپ دوباره ی مجله هستیم. لطفا کمی درباره ی فرایند آغاز به کار مجدد مجله رساله التقریب توضیح بفرمایید.
– در سال ۱۳۹۴ سردبیری مجله رساله التقریب با حکم دبیرکل محترم مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی به حجت الاسلام و المسلمین دکتر مختاری واگذار شد و پژوهشگاه مطالعات تقریبی عهده دار تهیه و چاپ این مجله گردید. از آن زمان تا کنون شماره های ۹۳، ۹۴، ۹۵ و ۹۶ مجله زیر چاپ رفته اند و یک شماره ویژه به مناسبت سالگرد فاجعه ی منا نیز چاپ گردید.
* در این دوره چه اهداف و رسالت هایی برای مجله در نظر گرفته شده است؟
یکی از تاملات مهم در شروع به کار مجدد مجله همین تغییر فرمت مجله به شکل و ساختار علمی پژوهشی بود. در واقع محتوای مجله حالا منحصر به مقالات علمی پژوهشی است. البته ویژه نامه هایی نیز به صورت مناسبتی از سوی مجله چاپ می شود که جزء شماره های رسمی مجله محسو
ب نمی شوند و در این ویژه نامه ها به تناسب موقعیت از مصاحبه ها، یادداشت ها، نقدها و تحلیل های شخصیت های تقریبی نیز استفاده می شود. اما در شماره های اصلی و رسمی مجله صرفا شاهد چاپ مقالات علمی پژوهشی هستیم. نکته ی دیگری که می توان به آن اشاره کرد این است به نظر می رسد نیازمندیم فضای تقریبی را در شرایط حاضر به فراتر از بافت موقعیتی خاور میانه گسترش دهیم. این بدان معناست که به دلیل توسعه ی روزافزون اسلام در جهان و روز به روز گسترده تر شدن جهان اسلام باید به سمتی پیش برویم که مخاطب اروپا، آفریقا، آمریکای شمالی، و آمریکای جنوبی و حتی شرق دور و اقیانوسیه را نیز در نظر بگیریم. این امر مستلزم آن است که زبانهای دیگر علاوه بر زبان عربی جهت انتشار مطبوعات علمی در نظر گرفته شوند.
* به نکته ی مهمی اشاره کردید. با توجه به این مسئله، لطفا درباره ی نقش زبان عربی در جهان اسلام و رابطه ی آن را با بحث وحدت و تقریب و جایگاه سایر زبانها در این خصوص اندکی صحبت کنید.
زبان عربی علاوه بر آنکه زبان دین مبین اسلام است از دیرباز به عنوان زبان میانجی (lingua franca) در جهان اسلام و خاور میانه شناخته می شده و مراودات بین المللی در خاورمیانه و شمال آفریقا عمدتا از طریق زبان عربی صورت می گرفته است. به علاوه در میان علمای دینی در سراسر جهان اسلام زبان عربی زبان علم محسوب می شود. لذا می توان نقش عمده ای برای زبان عربی در ایجاد هویت اسلامی مشترک قائل شد. با این وجود می توان به زبانهای فارسی، ترکی و اردو نیز به ترتیب به عنوان زبانهایی اشاره کرد که بیشترین کاربرد را در جهان اسلام دارند. در واقع ۴ زبان اصلی جهان اسلام عربی، فارسی، ترکی و اردو می باشند. به همین دلیل نقش زبان فارسی را نیز در ایجاد هویت مشترک در اقلیم ایران، شامل کشورهای ایران، افغانستان، پاکستان، تاجیکستان و بخشهایی از عراق و کشورهای حاشیه ی خلیج فارس نادیده گرفت. با این وجود به دلیل گسترده تر شدن روز افزون جهان اسلام در اروپا، آفریقا، آمریکای شمالی و جنوبی، آسیا و اقیانوسیه، باید به فکر گسترش اطلاع رسانی در حوزه های اسلامی و تقریبی به زبان های فرانسوی، اسپانیایی و انگلیسی نیز بود. پیش از این کارهای بسیار خوبی در این زمینه در مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی صورت گرفته است که از آن جمله می توان به انتشار مجلات و مدیریت سایتهای مختلف به زبانهای متعدد اشاره کرد که امیدواریم این مسئله به شکلی منسجم پیگیری شود.
* نحوه ی انتخاب مقالات برای درج در مجله ی رساله التقریب چگونه است؟
در دوره ی جدید بعد از ایجاد برخی تغییرات در ساختار اصلی مجله فراخوانی سراسری به سه زبان فارسی، انگلیسی و عربی تهیه و چاپ شد و در فضای مرتبط منتشر گردید. مقالات بسیار خوبی از نویسندگان برجسته از سراسر جهان در شماره های جدید چاپ شده اند. فرایند چاپ مقالات شامل ارزیابی اولیه در شورای علمی بر اساس دیدگاههای کلان هیئت تحریریه و پس از آن ارزیابی علمی توسط اعضای هیئت داوران می باشد. مقالات هریک علاوه بر ارزیابی اولیه توسط دو یا سه داور مورد بررسی قرار می گیرند و بعد از تایید نهایی وارد فرایند چاپ می شوند.
* از وقتی که در اختیار ما قرار دادید سپاسگزاریم. به عنوان نکته ی آخر اگر چیزی به ذهنتان می رسد بفرمایید .
_ من هم از توجه شما سپاسگزارم و امیدوارم فعالیتهای علمی و اثر بخش پژوهشگاه مطالعات تقریبی و همچنین مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی روز به روز تقویت شود و شاهد آثار و برکات این تلاشها باشیم.
سایت پژوهشگاه مطالعات تقریبی
