تبیین نقش ارزش های دفاع مقدس در سبک زندگی اسلامی در گفتگو با دکتر مختاری

 

 

 

با توجه به فرا رسیدن هفته دفاع مقدس حجت الاسلام والمسلمین دکتر مختاری رئیس پژوهشگاه مطالعات تقریبی طی گفتگویی  به تبیین نقش ارزش های دفاع مقدس در سبک زندگی اسلامی پرداخت که مشروح این گفتگو در ذیل آمده است :

 

به نظر شما ارزش های دفاع مقدس چگونه بر سبک زندگی اسلامی مردم ایران تاثیر گذاشته است؟

 

بی تردید سبک زندگی اسلامی شامل راه ها و روش هایی برای زندگی مطلوب است که منبعث از باورها است و در درون نهادینه می گردد و در رفتار و کردار بروز و ظهور می یابد.

اینگونه است که  رفتار شناسی عمومی مردم در مواجهه با جنگ تحمیلی، در راستای دفاع از زندگی اسلامی و تمامیت این سرزمین استوار می گردد، لذا برخلاف عاملان و طراحان جنگ جهانی اول و دوم که در راستای کشورگشایی اغلب کشورهای دنیا را درگیر جنگ و خشونت کردند لیکن اصل دفاع در نظام اسلامی مورد نظر قرار گرفته است.

هم چنین در رفتارشناسی زندگی مردم در دوران دفاع مقدس می توان به اصل ساده زیستی  اشاره نمود که از جمله شاخصه های مهم و کلیدی دفاع مقدس در حوزه ارتباطات اجتماعی بوده است.

لذا ارتباطات تنگاتنگ مردم با یکدیگر با هدف دفاع از خود از برجستگی خاص برخوردار بوده است حال آنکه در وضعیت فعلی، این ارتباطات به شدت کم رنگ شده است و از سوی دیگر ارتباطات چهره به چهره نیز تحت تأثیر مستقیم فضای مجای قرار گرفته است که در نوع خود چالش مهم در آینده محوری مباحث ارتباطات اجتماعی  به شمار می آید.

بنابراین آموزه های دفاع مقدس از جمله سرمایه های ارزشمند  مباحث  مختلف و متعدد اجتماعی است که ضرورت تبیین و بازتولید آن معارف بیش از پیش احساس می شود.

ارزش های مختلف انسانی که در نوع خود زندگی الهی و اخلاقی را به شدت برجسته کرده است و ارائۀ مکتب ناب از سبک زندگی اسلامی را در برهه ای از تاریخ این سرزمین به منصۀ ظهور رسانده است.

 

لطفا در مورد مولفه های ارزشمند دفاع مقدس توضیح بفرمایید ؟

 

در توضیح باید گفت  رفع مشکلات دیگران و اهتمام و دغدغه مندی برای مردم و گذشت و فداکاری از جمله مولفه های ارزشمند دفاع مقدس است که در حال حاضر این مولفه نیز در جامعه کم رنگ شده است.

از جان گذشتگی فرد برای جامعه به عنوان برترین شاخصۀ امید و کمال مورد نظر است که مهمترین و ارزشمندترین آموزه در سبک زندگی اسلامی برای حصول به سعادتمندی دنیوی و اخروی است.

از خودگذشتگی و انتخاب راه شهادت منبعث از ایمان به خدا و اهداف متعالی است لذا برای تحقق این مسأله،  جان برکفان سلحشور حاضر شدند از جان خود بگذرند و به شهادت یا پیروزی برسند که در هر دو حال برای ایثارگران و برای کسانی که در راه خدا قدم بر می دارند دو پیروزی محسوب می شود.

هم چنین احساس مسئولیت فردی و اجتماعی و تلاش برای انجام این رسالت ها، رویکرد زندگی ایثارگران را به سمت زندگی متعالی رهنمون ساخت به نحوی که همۀ اهتمام آنها در مقولۀ خودسازی و انجام فرامین الهی و نیز دغدغه مندی جامع و کامل  نسبت به جامعه و اطرافیان منحصر گردید.

 

چگونه می توان سبک زندگی ایثارگران دفاع مقدس را به عنوان الگویی مناسب برای جامعه تبیین کرد ؟

 

سبک زندگی ایثارگران بر مبنای تعالیم قرآنی و سیرۀ اهل بیت(ع) تبلور یافت و بر مبنای آیۀ« لَقَدْ جَاءكُمْ رَسُولٌ مِّنْ أَنفُسِكُمْ عَزِيزٌ عَلَيْهِ مَا عَنِتُّمْ حَرِيصٌ عَلَيْكُم بِالْمُؤْمِنِينَ رَؤُوفٌ رَّحِيمٌ[۱]؛ رسولى از خود شما به سويتان آمد كه رنج هاى شما بر او سخت است و اصرار به هدايت شما دارد و نسبت به مؤمنان رئوف و مهربان است» از پیامبر(ص) و اهل بیت(ع) به ویژه امام حسین(ع) که با هدف ترویج فرهنگ جامعه ساز امر به معروف و نهی از منکر قیام کردند الگو گرفتند.

 لذا حماسۀ دفاع مقدس تبعیت از قیام سیدالشهدا(ع) است که ایثارگران و رزمندگان برای رهایی جامعه اسلامی از بند ستم ستمگران و متجاوزان اینگونه جان خود را سپر تیر و گلوله دشمنان قرار دادند تا از این طریق یاری دین ، هدایت جامعه  اسلامی واقتدار و امنیت کشور را محقق سازند.

نباید فراموش نمودکه بسیاری از آسیب های اجتماعی و اخلاقی از سبک زندگی مدرن و پست مدرن ناشی می شود لیکن سبک زندگی دفاع مقدس نفی اختلاف طبقاتی و مصرفی و دوری از تعلقات مادی را به همراه  داشته است که تنها نگاهی بر  پوشش خاکی رزمندگان اسلام و نیز یک رنگی همۀ رزمندگان در جبهه های نبرد حق علیه باطل، علیرغم تفاوت مسئولیت
ها، خود موید این مدعاست.

 

خانواده ها چه نقشی در شکل گیری حماسه دفاع مقدس داشتند ؟

 

مطمئنا شکوه ارتباطات اجتماعی  میان والدین و فرزندان در دفاع مقدس تحسین برانگیز است و باید به عنوان الگو و اسوه در عصر کنونی بازتولید شده و مورد اهتمام متولیان فرهنگی جامعه قرار گیرد، اینچنین است که رهبر معظم انقلاب در فرازی فرمودند:« اگر بخواهید یك نمونه برای آن‌چه كه شایسته‏ی ماست، پیدا كنید، نگاه كنید به دوران دفاع مقدس. ببینید آن جوان‌هایی كه در جبهه بودند، آن پدر مادرهایی كه این جوان‌ها را این‌جور می‌فرستادند، آن خانواده‏هائی كه آن‌جور با شوق و ذوق جبهه را پشتیبانی می‌كردند، چه حالتی، چه احساساتی داشتند. آنها نمونه‏های خوبی است. البته نمی‌گوئیم نمونه‏ی اعلاست، اما نمونه‏های بسیار خوبی بود. ما باید به همان سیاق، با همان آهنگ و نواخت، پیش می‌رفتیم؛ ما پیش نرفتیم… این هشت سال [دفاع مقدس]، مظهری از برترین صفاتی است كه یك جامعه می‌تواند به آن‌ها ببالد و از جوانان خودش انتظار داشته باشد. یعنی دفاع مقدس مظهر حماسه است، مظهر معنویت و دینداری است، مظهر آرمان‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌خواهی است، مظهر ایثار و از خودگذشتگی است، مظهر ایستادگی و پایداری و مقاومت است، مظهر تدبیر و حكمت است.» [۲]

 

بعضی معتقدند که سنگر های دفاع مقدس دانشگاه انسان سازی و موهبتی برای نظام بود .به نظر شما چه ویژگی هایی در رزمندگان این تفکر را ایجاد نمود ؟

 

باید گفت: خدا باوری، معاد باوری،شهادت طلبی، مرگ آگاهی ، ولایت مداری، اخلاص، فداکاری و ایثارگری، دوری از نفاق و ریا، اهلیت در عمل به فرائض دینی،نشاط جوانانه رزمند‌گان، پویایی و امید به آینده،تکلیف‌مداری،پیوند توسل( قرائت زیارت عاشورا، دعای توسل، دعای کمیل..) و توکل(ایمان به امداد الهی)،تواضع، کار و تلاش زیاد، خواب کم،چابکی و سرعت عمل در جبهه به ویژه هنگام «خشم شب»[۳]، و نیز بیداری سحر و تهجد محوری و اهتمام به نماز جماعت و بسیاری از ارزش های الهی دیگر در دفاع مقدس، این دانشگاه انسان سازی را به گنجینه ای بی بدیل تبدیل کرده است که می تواند به عنوان الگوی جامع و کامل در مواجهه با پیامدهای سبک زندگی غربی مورد توجه قرار گیرد، لیکن تحقق این مهم نیازمند ورود متولیان فرهنگی در بازتولید آموزه های دفاع مقدس در ساحت کاربردی سبک زندگی اسلامی در قالب هنر و دیگر تولیدات فکری و فرهنگی است.



[۱] سورۀ توبه؛آیۀ۱۲۸.

[۲] مقام معظم رهبری؛(۲۴/۰۶/۱۳۸۸)

[۳] رزم شبي كه با رنج و مشقت همراه بود و فرماندهان در دوره هاي آموزشي پادگان ها و بعدها در عقبه هاي لشكر و گردان براي تقويت بنيه نظامي و حفظ آمادگي رزمي و محك زدن توان دفاعي بچه ها از سخت گيري در آن فروگذار نمي كردند؛ رزم شب ها گاه شهيد و مجروح هم به جا مي گذاشت و اين گاهي اجتناب ناپذير بود و تلاش براي تحقق اين شعار كه در آموزش عرق بريز تا در جبهه كمتر خون بريزد.(دانشنامه دفاع مقدس).