پنجاه و ششمین سالگرد رحلت حضرت آیت¬ا… العظمی بروجردی(ره) در پیش است. به همین مناسبت در یادداشتی کوتاه به شخصیت علمی و نیز تقریبی آن مصلح بزرگ می¬پردازیم:
آیت¬ا… العظمی بروجردی از شخصیت¬های نادر جهان اسلام است که هرچه زمان می¬گذرد ابعاد شخصیت آن عالم بزرگوار بیشتر روشن می¬شود.
او به لحاظ علمی دارای مکتب و روش فقهی خاصی بود که در پاسخ به همه مسائل دینی به¬صورت شبکه¬ای منسجم عمل می¬کرد.
از ویژگی¬ها و خصائص این مکتب پرگوهر، توجه به تاریخ فقه و تمرکز بر روی آن بود.
زمینه¬های تاریخی فقه و حدیث را به¬طور جدی مورد توجه قرار می¬داد. و فقه مخصوص یا «اصول متلقاة» را در دستور کار استنباط فقهی قرار داده بود.
از دیگر ویژگی های مرحوم آیت¬ا… العظمی بروجردی(ره) درک عمیق از تحولات و حوادث زمان خود بود. این درک عمیق توانست بر سرنوشت جامعه اسلامی و مسلمانان تأثیر بسزایی داشته باشد. و با نفوذ معنوی خود که برخاسته از روح مرجعیت دینی بود از بسیاری از حوادث ناخوشایند جلوگیری کند. حوادثی که می¬توانست توطئه¬ای علیه مسلمانان باشد. نمونه بارز درک عمیق او از زمانه خود، توجه به مناسبات اجتماعی و روابط انسانی پیروان مذاهب بود. او با آگاهی از شرایط آن زمان در الازهر مصر و سایر جوامع دینی و اسلامی تلاش دوچندان برای ایجاد وحدت و همگرایی میان مسلمانان به انجام رساند و در این راستا همکاری با «دارالتقریب بین المذاهب» در مصر را آغاز نمود و به تبادل نامه¬هایی به بزرگان الازهر همچون شیخ عبدالمجید سلیم و شیخ محمود شلتوت پرداخت.
او بر این باور بود که یکی از علت¬های اصلی اختلاف میان مذاهب، اختلاف در فقه آنهاست در حالی که فقه می¬تواند یکی از عوامل تقریب و نزدیک¬سازی میان مذاهب باشد. چرا که مذاهب اهل سنت بر این باورند که فقه¬شان برگرفته از کتاب و سنت است و شیعیان نیز عقیده دارند فقه¬شان بر اساس کتاب خدا و روایات اهل بیت(ع) است. پس سزاوار است تلاش شود تا این دو فقه با یکدیگر تطبیق داده شود تا نقاط اشتراک آن دو برجسته¬تر گردد. ناگفته نماند روش مقارنه میان فقه مذاهب شیعه و اهل سنت روش قدما بلکه اقدمین بوده است. بزرگانی در قرن چهارم و پنجم هجری یعنی بعد از عصر ائمه معصومین(ع) همچون شیخ صدوق و شیخ مفید و به تبع آنها سید مرتضی و شیخ طوسی بر این روش همت گمارده¬اند.
این درآمیختگی فقهی میان مذاهب نشانگر روابط خوب در مناسبات اجتماعی پیروان مذاهب بوده است و باعث تعامل علمی و فرهنگی بیش از پیش میان آنها می¬شده است. و به همزیستی و تعایش سلمی بیشتر آنها کمک شایان توجهی می¬نموده است. آیت¬ا… العظمی بروجردی(ره) که یکی از طلایه¬داران تقریب دوره معاصر به¬شمار می¬رود از همین شیوه برای برقراری عاطفی و تعامل اجتماعی میان پیروان مذاهب بهره برده است و توانسته است وحدت و تقریب میان مذاهب را پایه¬ریزی نماید.
روحش شاد و راهش پر رهرو باد.
دکتر حمید مبلغی
مدیر گروه تاریخ و سیره
