برگزاری سومین جلسه کارگاه علمی روش های تحقیق در علوم اسلامی

 

 

 

 

سومین جلسه  کارگاه علمی روش های تحقیق در علوم اسلامی و پروژه های پژوهشی مرتبط  توسط حجت الاسلام محمد رضا پی سپار در پژوهشگاه مطالعات تقریبی برگزار شد.

 

حجت الاسلام پی سپار با اشاره به ۲۰ روش مختلف تحقیق کیفی و کمی گفته شده در جلسات گذشته در حوزه علوم دینی گفت: بعضی از پدیده ها از چنان پیچیدگی برخوردارند که با یک روش تحقیق قابل تحلیل یا توصیف و نقد نیستند. بنابراین باید از روشهای ترکیبی برای تحلیل و توصیف آنها استفاده کرد.

 

وی  پدیده تکفیر افراطی را که موضوع کلان پروژ “شناخت تکفیر و جریان های تکفیری” است را یک پدیده پیچیده نامید  و افزود: اینکه در ایران افراد صاحب نظری مثل  حجت الاسلام والمسلمین خسرو پناه از چنین پدیده هایی تحت عنوان جریان نام می برند و مطالعه آن را جریان شناسی نام می گذارند و  در غرب عبارت جریان شناسی خیلی به چشم نمی خورد دلیل آن این است که در غرب و مشخصا صاحب نظران انگلیسی زبان جریان را همان پدیده می دانند که در راستای مکان و زمان در حرکت است. بنا بر این با وجود چنین حرکت طولی هنوز از آن به عنوان پدیده و پدیده شناسی یاد می کنند.

 

مدیر گروه زبان و زبان شناسی  اظهار داشت : پدیده تکفیر افراطی دارای تمام ابعاد فرهنگی، دینی، فلسفی، تاریخی، اجتماعی، روانشناسی، اقتصادی، سیاسی، نظامی و حکومتی است.بنا براین چنانچه بخواهیم تکفیر را بطور جامع مورد پژوهش قرار دهیم و بشناسیم ناگزیریم آن را در تمام ابعاد آن مورد پژوهش قرار دهیم. به عبارت دیگر پژوهش تکفیر از نقطه نظر دینی یا فرهنگی فقط جزئی کوچک (حدود یک دهم) از پژوهش کلان پیرامون آن است.

 

ایشان همچنین گفت: چنانچه بخواهیم از میان ۲۳ روش تحقیق بیان شده یک یا تعدادی را انتخاب کنیم ابتدا باید به سوالات مهم زیر پاسخ داده شود:

 

·        هدف پژوهش چیست؟ آیا برای دانش افزایی است یا یکی از انواع کاربردی، راهبردی یا تجربی است؟

·        سوال اصلی پژوهش چیست؟

·        ماهیت موضوع پژوهش چیست؟ آیا ساختار کلی پژوهش کیفی یا کمی است؟

·        نوع اطلاعات لازم برای رسیدن به جواب سوال کدام است؟

·        منابع بدست آوردن آن اطلاعات از کجا و چگونه و با چه ابزاری بدست می آید؟

·        آیا دادها در طول زمان جمع اوری می شوند یا در یک مقطع زمانی؟

·        متغيرهاي مسئله کدامند؟

·        آيا تحقيق مور نظر ارتباط بين متغيرها را مورد سنجش قرار مي دهد؟

·        آیا محقق به دنبال بررسي و مقايسه تفاوت تاثير دو يا چند متغير بر يک يا چند متغير است؟

·        آیا محقق در پي مطالعه ميزان همبستگي بين دو يا چند متغير است؟

·        آیا محقق به دنبال کشف و تعيين رابطه علت و معلولي بين دو يا چند متغير است؟

·        آیا  مطالعه توصیف، انتقاد، بررسی روابط یا بررسی علیت است؟

·        آیا محقق می تواند از دو یا چند روش استفاده کند؟ (کدام روش ترکیبی متناسب با هدف و ماهیت موضوع و سوال اصلی پژوهش است؟)

 

 

حجت الاسلام والمسلمین پی سپار در پایان افزود: پیام این کارگاه علمی برای محققین این است که: روش ها، تکنیک ها و مهارت های متفاوتی بسته به ماهیت و هدف موضوع پژوهشی برای محقق وجود دارد که بکارگیری هر کدام دانش متفاوتی را تولید می کند. محقق باید بتواند با انتخاب بهترین روش ها و تکنیک ها و بکار گیری کارآمد ترین مهارت ها جامع ترین تحلیل ها و توصیفات را نسبت به موضوع پژوهشی خود ارائه دهد.